Fikri Ve Mülkiyet Hakları Araştırması

Fikir yeniliklerin en önemli itici gücüdür. Özellikle geri kalmış ya da gelişmekte olan ülkelerde yeterli değeri görmeyen fikirler, birçok konuda önde olan ülkelerin gelişebilmesinin temel nedenlerinden biridir. Fikirlerin korunması, yeni fikirlerin üretilmesinin ve yeniliklerin önünü açar. Fikirlerin korunmadığı yerde ise yeni fikirlerin çıkmasını engeller. Çünkü kişi ya da kurum yeni fikir ya da projeden kazanacağı rekabet avantajını başkaları ile paylaşmak durumunda kalır.  Bunun yerine, fikir hırsızlığı, hak gaspı vb. kötü niyetli kullanımlar yaygınlaşır.

Fikri ve mülkiyet hakları kişiler ya da şirketler tarafından üretilen düşünce ve fikirlerin mülkiyet haline getirilerek hukuken koruma altına alınmasıdır. Ülkemizde yeni yeni geliştirilen kurumlar ve yasalarla konu hakkındaki bilinç artmakta olsa da kişilerin bu konuda detaylı bilgi sahibi olduğu söylenemez. Bu nedenle, bilinçli yapılanların yanında bilinçsizce de fikri mülkiyet hakkı sıklıkla gasp edilebilmektedir.

Korsan yayın, sanat eserlerinin izinsiz kullanımı gibi konularında uygulanan yaptırımlar caydırıcı olmaya başlamıştır.

Sanat Eserlerinin Korunması

Bir fikrin, yeni bir projenin, sanat eserinin, bir yayının kanunen korunması telif ve tescil hakkı ile doğmaktadır. Bunların ikisi sıkça karıştırılsa da aynı şey değildir. Tescil, kısaca bir kayıt işlemidir. Bir şeyin size ait olduğunu ispatlamak için gerekli yerlere kayıtlarının yapılmasıdır. Telif hakkı ise, kişinin her türlü fikrinin, ürettiği bilginin, düşüncenin ya da sanat eserinin kullanılması ve kopyalanması üzerinde hukuken sağlanan haklardır.

Telif Hakkının Doğması

Telif hakkı tescil ile doğmaz. Bu hak, bireylerin fikri, sanat eserini, projeyi, eseri ürettiği anda doğar. Daha önce yazılmamış ya da söylenmemiş bir şarkıyı söylediği, bir yazıyı yazdığı, bir şiiri okuduğu anda telif hakkı doğmuş olur. Gerekli kurumsal düzenlemeler ve yasalar olduğunda, kişi korsana ve çalıntıya karşı kendi hakkını koruyabilir. Ülkemizde, her geçen gün bu konuda önlemler ve yaptırımlar artmaktadır. Bu konuda açılan ve kazanılan davaların sayısı artmaktadır.  

Telif hakkı belirli bir süreye tabidir ve bu süre ülkenin yasalarına göre değişiklik gösterir. Ülkemizde, bir eserin telif hakkı 70 yıl ile sınırlandırılmıştır. Avrupa ülkelerinin birçoğunda bu hak 50 ila 70 yıl boyunca koruma altına alınmıştır. Öte yandan, fikir sahibi firma, kişi ya da kuruluş da bu sürenin değişmesine neden olabilir. Aynı zamanda fikrin nasıl ortaya çıktığı da bu süreyi belirlemede etkilidir.

İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi

Fikri ve mülkiyet haklarıTürkiye’nin taraf olduğu uluslararası sözleşmelerle de güvence altına alınmıştır. Örneğin, İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nin 27. Maddesi, kendine ait yeni bir fikir ya da proje üreten kişilerin haklarının devlet tarafından korunacağını ve gerekli durumlarda yaptırım uygulanacağını ifade etmektedir.

Gerek ulusal gerekse uluslararası yasa ve sözleşmelerde fikri hakların koruma altına alınması açıkça teşvik ediliyor ve herhangi bir hırsızlık, kötü kullanıma karşı caydırıcı unsurlar barındırıyor olsa da bilinçli ya da bilinçsiz olarak ihlallere rastlanabilmektedir.

Fikri Ve Mülkiyet Hakları Araştırması

Fikri ve mülkiyet araştırması hak ihlallerini araştırır. Örneğin, yaptığınız bir şarkının bir mekanda telif hakkının gerektirdiği yükümlülükleri yerine getirmeden çalınıyor olması bir ihlaledir ve yaptırımı vardır. Ya da sosyal medyada paylaştığınız bir videonun fon müziği olarak kullanılan bir parça, bloğunuzda telif hakkı olan bir fotoğrafın kullanılması size yaptırım olarak geri dönebilir. Bu araştırma oldukça geniş kapsamlıdır.

Yukarıda bahsedildiği gibi telif hakkının belli bir süresi olmasına karşın, bahsedilen esere, eser sahibine ve üretildiği şekle göre değişiklik gösterebilir. Fikri ve mülkiyet araştırması, telif hakkının ne kadar süre ile eser sahibine ait olduğunu da kapsar.